CIKEO is een consortium dat onderzoek deed naar potentieel werkzame elementen van preventieve opvoedinterventies. Werkzame elementen zijn de elementen van interventies die effectief gebleken zijn in de behandeling of begeleiding van kinderen of ouders. 

CIKEO werkte vanuit vier bestaande academische werkplaatsen. Daaraan namen zowel universiteiten als organisaties voor opvoedondersteuning en gemeenten deel. Deze combinatie van onderzoek, praktijk en (gemeentelijk) beleid is praktisch, omdat gemeenten verantwoordelijk zijn voor het aanbieden van opvoedsteun. 

Het onderzoek

Voor de studie naar opvoedondersteuning in de praktijk hebben onderzoekers met hulpverleners gesproken over de interventies die ze aanbieden. Met literatuuronderzoek is een meta-analyse gemaakt van alle bestaande nationale en internationale reviews van interventies rond opvoedondersteuning. Deze gegevens en een analyse van de handleidingen van interventies zijn gebruikt voor het opstellen van een taxonomie van werkzame elementen die van belang zijn bij opvoedondersteuning. Een derde belangrijke pijler was een zogenaamde naturalistische effectstudie onder een steekproef van ruim 1100 gezinnen. Onderzoekers hebben de behoeften aan opvoedsteun van gezinnen in kaart gebracht, evenals de steun die ze aangeboden kregen. Na een jaar zijn ze nagegaan hoe het met de gezinnen ging en hebben ze proberen vast te stellen of er een relatie bestond tussen de steun en de situatie in de gezinnen. De vergelijking tussen ouders die wel en geen opvoedprogramma hadden gevolgd gaf een onverwacht resultaat. Het onderzoek kon niet aantonen dat ouders die een opvoedprogramma hadden gevolgd beter af waren dan ouders die geen opvoedprogramma volgden. De ouders die een opvoedprogramma hadden gevolgd waren wel heel tevreden over hun deelname en gaven aan dat het hen geholpen had.

In CIKEO werd een overzicht gemaakt van de ‘effectieve elementen van zorg’ in het aanbod van opvoedondersteuning en lichte hulp. In veel interventies komen dezelfde effectieve elementen terug. Effectief zijn bijvoorbeeld groepsinterventies en elementen als doelen stellen en gedrag plannen, oefenen en herhalen.

Beslisboom

Het consortium onderzocht de mogelijkheid van het ‘indikken’ van effectieve opvoedprogramma’s of interventies in de Databank Effectieve Interventies (DEI). Voor dat doel is in CIKEO een Beslisboom opgesteld. Professionals zouden die kunnen gebruiken bij hun advies aan ouders en aan gemeenten. In de Beslisboom wordt eerst gekeken naar de behoefte (vraag) van de ouders. Die wordt gekoppeld aan de combinatie van ‘effectieve elementen van zorg’ die wordt aanbevolen. Tot slot geeft de Beslisboom aan in welk aanbod of programma die elementen aanwezig zijn. Met het inzicht in effectieve elementen kun je bestaande interventies selecteren, aanscherpen en flexibiliseren door te werken met kleine modules.

Meer informatie?

Download de publicaties via https://www.cikeo.nl/publicaties/

of neem contact op met Irene Fierloos via i.fierloos@erasmusmc.nl

Hein Raat, projectleider CIKEO, vertelt in een interview meer over het CIKEO-onderzoek.